انواع مواد مخدر

انواع متفاوت و متنوعی از مواد می توانند باعث اعتیاد شوند . آثارسومصرف و ناراحتی های ناشی از قطع مصرف و عوارض مصرف طولانی مدت هر یک از آنها با یکدیگر متفاوت است ، در کشورمان شایع ترین مواد مورد مصرف مواد مخدر اپیوئیدی است اما به تازگی مصرف سایر انواع  مواد اعتیاد آور روند روبه رشد و سریعی داشته بطوریکه شاهد تغیر الگوی مصرف هستیم متداولترین دسته بندی انواع مواد مخدر و اعتیاد آور به شرح زیر است

مواد مخدر اعتیاد آور 
1_ کانابیس ها (Canabis)- حشیش و ترکیبات مشابه 
این گروه از مواد به نام های ماری جوانا، علف ، گرس ، بنگ ، و غیره وجود دارد 
در این دسته ماری جوانا یک توهم زا سبک محسوب می شود .

2_ محرک ها (Stimulants) 
مواد محرک که موجب وابستگی شدید می شوند : کوکائین ، آمفتامین ، متیلن دی اکسی آمفتامین و مت آمفتامین ( شیشه ) ریتالین ، فرم تدخینی کوکائین ( کراک ) 
توضیح : هرچند در دسته بندی فوق کراک در گروه محرک ها قرار گرفته اما کراک موجود در بازار مصرفی ایران به علت داشتن ترکیب های اپیوئیدی صناعی نوعی مخدر اپیوئیدی محرک محسوب می شود 
از مواد محرک با وابستگی کم نیز می توان از کافئین ، نیکوتین ، افدرین ، سودوافدرین، تئوفلین ، فن فلورامین

3_ توهم زاها (Hallucinogenes) 
عبارتند از لیزرژیک اسید دی اتیل آمید (Lsd) قارچ های جادوئی (Magic musharoom) 
دی متیل تریپتامین ، مسکالین، متیل دی اکسی آمفتامین((MDA 
متیل دی اکسی  مت آمفتامین ) MDMA یا Extasy یا X ( که با توجه به ترکیب و عوارض Mda,Mdma   جز توهم زاهای محرک محسوب می شوند .

4_ فن سیکلیدین و کتامین
 یک گروه متنوع و غیر متجانس هستند که برخی اثرات توهم زاها را داشته اما اثرات مجزای دیگری هم تولید میکنند

5_ داروهای خواب آور _ تسکین بخش 
این داروها معمولا برای کاهش اضطراب  و درمان بی خوابی به کار می روند بنزودیازپام ها شامل دیازپام ، کلرودیازپوکساید ، لورازپام ، فلورازپام ، و... هستند 
گروه دوم این دسته داروهای Sedative Hypnotics شامل بار بیتورات ها مانند فنوباربیتال ، سکو باربیتال ، آموباربیتال هستند

6_ مواد استنشاقی(Inhulants) 
انواع بسیار متنوعی از این مواد وجود دارد مانند : بنزین ، اتر ، تینر ، انواع اسپری ، برخی مواد پاک کننده ، برخی محلول ها ، برخی رنگ ها ، و...

7_ اپییوئید ها (Opioid) 
این گروه از نظر طبیعی یا صانعی بودن به دوگروه تقسیم می شوند : 
طبیعی : تریاک ،شیره ، پاراگوریک 
صناعی : مورفین ، و اپییوئیدهای مشابه آن ( متادون،  Laam  پروپوکسی فن ، Daroon )، 
مپردین و اپیوئیدهای مشابه آن ( پتیدین ، آنیلیریدین ، دیفنوکسیلات ،  لوپرامید ، آلفاپرودین 
و دیگر اپیوئیدها نظیر پنتازسین ، بوپره نورفین ، ( تمجیزک و نام های مشابه تجاری مشابه ) بوترفانل، نالوکسان ، نالترکسون ،... 
نوع دیگر طبقه بندی مواد اپیوئیدی بر حسب آگونیست خالص یا آگونیست نسبی یا آنتاگونیست بودن آنهاست : 
اپیوئیدهای آگونیست خالص : مورفین ، متادون ، اکسی کدون، مپریدین ، پروپوکسی فن ، هروئین ، تریاک ، شیره ، هیدرومورفین ، و کدئین 
اپیوئید های آگونیست نسبی : پنتازوسین ، نالبوفین ، بوپره نورفین ، بوتور فانول 
آنتاگونیست های اپیوئیدی : نالوکسان و نالترکسون

8_ الکل _ اتانل 
هرچند به شکل و بسته بندی متفاوت وجود دارد اما در واقع در ساختار مولکولی الکل : 
2 اتم کربن ، 6 اتم هیدروژن و یک اتم اکسیژن با یکدیگر یکسان هستند

حشیش چیست؟

این گروه از مواد به نامهای مختلفی مانند "ماری جوانا"، "علف"، "گراس"، "بنگ" و غیره وجود دارند. ماری جوانا شایع ترین ماده مورد سوء مصرف در جوامع غربی است . سوء مصرف تمام ترکیبات مشابه این گروه در سطح بسیار وسیعی در میان جوانان دیده می‌شود. در پژوهش‌های معتبر نشان داده شده است که مصرف این مواد و به خصوص تکرار مصرف آنها احتمال مصرف مواد قوی تر مانند کوکایین یا هرویین را در سنین بالاتر افزایش می‌دهد. به عنوان مثال در یک پژوهش انجام شده، تنها کمتر از 1% افرادی که به هیچ وجه سابقه مصرف ماری جوانا را نداشتند، به هرویین و کوکایین وابسته شده بودند؛ ولی از کسانی که هزار بار یا بیشتر ماری جوانا مصرف کرده بودند؛ بعدها 73% به سراغ کوکایین و 33% به سراغ هرویین رفتند.
اگرچه این گروه از مواد در روزهای نخست مصرف موجب وابستگی جسمانی نمی‌شوند؛ ولی با مصرف مزمن، تحمل ایجاد می‌کنند (این موضوع باعث می‌شود که فرد معتاد، در طول روز، ساعت‌ها وقت خود را برای کشیدن این نوع مواد صرف کند و بنابراین در کارهای روزانه اش وقفه و شکست ایجاد شود.)
آثار حشیش به نوع ماده مصرفی، روش مصرف، مقدار مصرف و موقعیت مصرف و اطرافیان فرد و انتظارات او بستگی دارد. در صورت تدخین آثار آن به سرعت ظاهر شده و 3 تا 4 ساعت باقی می‌ماند و در حالت مصرف خوراکی، آثارش دیرتر ظاهر شده و ممکن است تا 24 ساعت هم ادامه پیدا کند.

کانابیس
کانابیس از گیاهی به همین نام به دست می‌آید. قدرت اثر انواع مختلف گیاهی آن به غلظت ماده ای به نام دلتا-9 تتراهیدروکانابینول (THC) بستگی دارد. THC ماده اصلی روانگردان در کانابیس است. در هر حال بیش از 60 ترکیب مولکولی دیگر در کانابیس وجود دارد که احتمالاً بی تأثیر هستند و یا تأثیر کمی‌بر افراد دارند.
 
متابولیسم و جذب
THC به سرعت از ریه‌ها به جریان خون جذب می‌شود و حدود ده دقیقه بعد از کشیدن، غلظت خونی آن به حداکثر می‌رسد. کاهش میزان THC در خون نیز نسبتاً سریع است و بعد از یک ساعت شاید فقط 5% تا 10% سطح خونی اولیه باقی بماند. در صورتی که THC به صورت خوراکی مصرف شود؛ جذب آن آسانتر خواهد بود و شروع اثر آن بعد از یک ساعت یا بیشتر خواهد بود.
متابولیسم THC در ریه (در صورت تدخین) یا در روده (در صورت خوردن) شروع شده و سپس اکثر این ماده جذب خون شده و به کبد حمل می‌شود. در کبد این ماده تبدیل به 9-کربوکسی- THC و 11-هیدروکسی دلتا-9- THC می‌گردد. اگرچه 9-کربوکسی- THC اثر روانی ندارد؛ اما 11 هیدروکسی دلتا-9- THC شاید قوی تر از THC باشد و شاید بسیاری از اثرات کانابیس مربوط به این ماده باشد (مخصوصاً وقتی که خوراکی مصرف شود).
THC در چربی قابل حل بوده و در بافت چربی ذخیره می‌شود و آزاد سازی تدریجی آن از بافت چربی باعث طولانی شدن اثر آن می‌گردد. نیمه عمر THC در بدن از سه تا پنج روز است. سطح خونی THC شاید رابطه مستقیمی‌با میزان سرخوشی یا سایر علایم آن نداشته باشد؛ بلکه بر طبق پژوهش‌های انجام شده، حداکثر سرخوشی به طور معمول مدتی بعد از اینکه غلظت THC در خون شروع به کاهش کرد؛ ظاهر می‌شود. این موضوع نشان دهنده این است که یا برخی از متابولیت‌های THC باعث ایجاد سرخوشی می‌شوند و یا وقتی که غلظت خونی THC کاهش پیدا می‌کند، سطح THC در مغز افزایش پیدا می‌کند.

در دهه 90 گیرنده‌های کانابینوییدی در کورتکس مغز، هیپوکامپ، مخچه و غده پایه مغزی مشخص شد. تحریک هر یک از این گیرنده‌های کانابینوییدی در کورتکس باعث افکار مغشوش، در هیپوکامپ باعث حافظه مختل، و در مخچه موجب مختل شدن هماهنگی حرکتی می‌شود. سرخوشی به وسیله حشیش نیز با تحریک گیرنده‌های کانابینوییدی در مسیر دوپامینرژیک مزولمبیک ایجاد می‌شود.

ترکیب، مقدار و شیوه مصرف
ماری جوانا شایع ترین شکل مورد استفاده کانابیس‌ها در آمریکاست. ماری جوانا شامل مخلوطی از گل‌های دست چین شده و برگ‌ها و ساقه خشک شده گیاه کانابیس است. THC موجود در ماری جوانا از 5% تا 14% متفاوت بوده و این موضوع به قسمت‌های گیاهی که در تولید ماری جوانا به کار رفته و به ویژگی‌های ژنتیکی آن گیاه بستگی دارد. THC بیش از همه در گلها و پس از آن در برگهای بالایی و سپس برگهای پایین و نهایتاً ساقه و تخم گیاه کانابیس وجود دارد.
سینسمیلا SINSEMILIA نوع بسیار قوی ماری جوانا است که قسمت اعظم آن گلهای انتخاب شده گیاه ماده کانابیس بوده و غلظت THC در آن بین 7% تا 14% یا بیشتر است.
حشیش ترکیب قوی دیگر کانابیس است که از به هم فشردن و چلاندن گلهای انتخاب شده کانابیس یا شیوه دیگری که در طی آن صمغ زرد رنگ گلهای دست چین شده گیاه کانابیس بیرون بیاید، به دست می‌آید. رنگ حشیش بعد از خشک شدن؛ قهوه ای تیره می‌شود. آن را تدخین کرده و یا به صورت خوراکی استفاده می‌کنند (حتی در پختن نان قندی و در میان آن نیز حشیش را به کار می‌برند.) غلظت THC در حشیش بین 2% تا 8% و گاهی 10% تا 20% است.
روغن حشیش ماده خالص شده از حشیش است که به وسیله یک حلال، THC و سایر کانابینوییدهای حشیش جدا شده تغلیظ می‌گردد. رنگ این ماده، سیاه یا قرمز است که به وسیله پایپ یا قاطی شده با تنباکوی سیگار کشیده می‌شود. غلظت THC در روغن حشیش معمولاً بین 15% تا 50% بوده اما گاهی به بالای 60% هم می‌رسد.
فقط 2 تا 3 میلی گرم THC داخل وریدی باعث ایجاد اثرات سرخوشی کافی است. یک سیگار ماری جوانا شاید بین 5 تا 150 میلی گرم THC داشته باشد. اما در حین مصرف شاید 30% تا 80% آن جذب نشود و تقریباً 5% تا 24% THC استنشاق شده به جریان خون وارد می‌شود. برآورد شده است که متوسط مصرف حشیش در ایالات متحده 50 میلی گرم THC در روز و در جامائیکا یا آسیا 200 تا 400 میلی گرم THC است. کشیدن کانابیس شایع ترین شیوه مصرف آن است. ماری جوانا معمولاً با سیگار مخلوط شده و کشیده می‌شود یا می‌تواند با پیپ کشیده شود. پیپ‌های مخصوصی هم برای آن وجود دارد. یک راه دیگر مصرف آن خوردن است که اثرات آن دیرتر ایجاد شده و طولانی تر باقی می‌ماند. حتی می‌توان آن را با خمیر نان، شیرینی و کیک مخلوط کرده و بعد از پخت آن را مصرف نمود. در مصرف خوراکی اسهال، اضطراب و حملات هراس بیشتر می‌شود و اثرات مستی و آسیب‌های رفتاری را زیادتر می‌کند. کشیدن کانابیس سرخوشی ناشی از مصرف کوکایین از راه بینی را افزایش می‌دهد. ماری جوانا و آمفتامین‌ها فعالیت سیستم عصبی اتونوم را افزایش می‌دهند و محرک‌ها اثرات تسکین بخش و خواب آلودگی ناشی از کانابیس‌ها را از بین می‌برند. ماری جوانا می‌تواند با PCP یا سایر توهم زاها برای افزایش اثرات THC مصرف شود.


کانابیس ها طیف وسیعی از اثرات شناختی، احساسی، فیزیولوژیک و رفتاری را که به مقدار مصرف ارتباط دارند؛ ایجاد می‌کنند. موقعیت و حالت هم زمان مصرف کننده، تجربه قبلی مصرف کننده و انتظارات و نگرش او در ایجاد علائم مؤثر است. برای اغلب مصرف کننده ها کانابیس یک سرخوشی خفیف یا آسودگی ایجاد می‌کند. معمولاً کانابیس احساس سایر تجربه ها مانند گوش کردن به موسیقی، مزه غذا یا لذت از فعالیت جنسی را افزایش می‌دهد. درک زمان از بین می‌رود و معمولاً گذشت زمان طولانی تر احساس می‌شود. در موقعیت های اجتماعی پرحرفی و خنده بیشتر می‌شود اما شاید نوسان هایی در خلق ایجاد شود و افزایش توانایی های اجتماعی به خیال پردازی های درون گرایانه تبدیل شود. بی قراری و خواب آلودگی در هنگام از بین رفتن اثرات آن شایع است. از دیگر آثار مصرف حشیش، قرمزی چشم، افزایش اشتها، خشکی دهان و گاهی اضطراب و یا افسردگی است.
مصرف مداوم با کانابیس می‌تواند باعث افزایش اضطراب، هراس و بدبینی شود. معمولاً این علایم به دنبال مصرف مقدار بیش از حد معمول یا مصرف خوراکی ایجاد می‌شود. افزایش ضربان قلب می‌تواند باعث افزایش هراس مصرف کننده شود. نوسانات فشار خون و سبکی سر و غش کردن در هنگام ایستادن ممکن است، دیده شود. اگرچه این اثرات ناراحت کننده هستند؛ اما افراد مصرف کننده منظم، به این اثرات تحمل پیدا می‌کنند.
افرادی که بیماری قلبی دارند معمولاً باید در مصرف کانابیس ها احتیاط کنند،. مصرف مداوم کانابیس ها حافظه کوتاه مدت و توجه فرد را مختل می‌کنند و بنابراین افکار و گفتار منقطع می‌شود و فرد جریان افکار و حرف های خود را فراموش می‌کند.

تحمل، محرومیت و وابستگی
تحمل به بسیاری از اثرات کانابیس ها در مطالعات بر روی انسانها و حیوانات نشان داده شده است. در این مطالعات نشان داده شده که مصرف گاه به گاه کانابیس تحمل قابل توجهی ایجاد نمی‌کند؛ اما مصرف روزانه مقادیر بالای کانابیس باعث تحمل به بسیاری از اثرات فیزیولوژیک شناختی و اجتماعی THC می‌شود. در همین مطالعات شواهدی از محرومیت در قطع ناگهانی مقادیر بالای روزانه کانابیس نشان داده شده است و بعد از گذشت ساعت ها از آخرین مقدار THC، بی قراری درونی در افراد مصرف کننده منظم وجود داشته است.
بعد از گذشت 12 ساعت از آخرین مقدار مصرف THC، بی قراری، گرگرفتگی، بی خوابی، تعریق، خستگی، آبریزش بینی، اسهال(مدفوع شل)، سکسکه و بی اشتهایی به طور شایع به چشم می‌خورد. در مواردی رفتار غیر دوستانه و حتی رفتار پرخاشگرانه گزارش شده است؛ هر چند مواردی که این اثرات را ایجاد کرده بودند؛ بالاست (مثلاً حدود 210 میلی گرم در روز) اما شواهدی وجود دارد که در صورت مصرف مزمن مقادیری همانند ده میلی گرم روزانه برای ده روز می‌تواند باعث ایجاد تحمل شود و علایم محرومیت قطع مصرف نیز ایجاد می‌شود. اما علایم محرومیت حتی با مصرف مقادیر متوسط به بالای روزانه همیشه آشکار نمی‌شود.
در پژوهشی انجام شده 15% مصرف کننده های متوسط تا شدید کانابیس، سندرم محرومیت قطع مصرف را گزارش کردند که شامل عصبیت، بی قراری، اختلال در خواب و بی اشتهایی بود. این علایم به مدت مصرف روزانه کانابیس ارتباط داشتند.
تعریق، اسهال، تهوع، استفراغ، درد عضلانی، لرزش، تحریک پذیری و اضطراب نیز در مواقع نادر و در صورت مصرف بالا و طولانی مدت کانابیس ها و سپس قطع ناگهانی آن می‌توانند ایجاد شوند. البته برای این ناراحتی ها درمان دارویی به خصوصی وجود ندارد. به عبارت دیگر درمان عمدتاً حمایتی و پرهیزی است. در واقع درمان اصلی وابستگی به کانابیس ها همان درمان های غیر دارویی نگه دارنده بعد از قطع مصرف آنها است.
این موضوع مهم است که به خاطر بسپاریم در هر حال علایم محرومیت قطع مصرف کانابیس خفیف بوده و در عرض 8 ساعت به اوج می‌رسد و معمولاً 1 تا 3 روز به طول می‌کشد. بنابراین نیمی‌از کسانی که برای درمان مراجعه می‌کنند؛ علایم محرومیتی ندارند. تشخیص وابستگی دارویی امروزه کمتر بر وابستگی فیزیکی بستگی دارد و بیشتر بر مبنای رفتاری است (یعنی بر مبنای رفتارهای ایجاد شده در اثر مصرف مواد در طول زندگی، مشکل بودن ترک یا کنترل مصرف آن و برگشت سریع وابستگی بعد از مدتی حفظ پرهیز از مصرف). فقدان علایم محرومیت قطع مصرف و تحمل، دلیل نبودن وابستگی نیست و وابستگی روانی می‌تواند بدون این دو نیز وجود داشته باشد.
وابستگی به کانابیس ها یکی از شایع ترین وابستگی ها به مواد در جهان محسوب می‌شود. خطر وابستگی به کانابیس ها در مردان بیشتر از زنان است. خطر وابستگی با افزایش تعداد موارد مصرف بیشتر می‌شود.


کشیدن حشیش همانند کشیدن سیگار می‌تواند خطراتی را برای انسان ایجاد کند (به خصوص در سیستم تنفس)؛ اما خطر مصرف حشیش از سیگار بیشتر است. افرادی که حشیش مصرف می‌کنند؛ با تعداد کمتری سیگار حشیش و در سن کمتری (و مدت زمان کمتری) نسبت به افراد سیگاری دچار عوارض جانبی می‌شوند. اغلب آزمایش های عصبی روانی حساس، آسیب های کوچک اما مهمی‌را در توانایی توجه کردن، تمرکز و عملکرد اجرایی مصرف کننده های سنگین حشیش گزارش کرده اند.
چندین مطالعه انجام شده نشان دهنده تأثیر حشیش بر عملکرد شناختی فرد است. مصرف کننده با دوزهای بالا، ممکن است احساس مسخ واقعیت پیدا کند. مطالعات بر روی حیوانات نشان دهنده کاهش قدرت دفاعی و ایمنی بدن در اثر مصرف حشیش است اما در انسانها هنوز این موضوع ثابت نشده است.
کشیدن حشیش در حاملگی می‌تواند باعث کوتاه شدن مدت حاملگی و تولد نوزاد با وزن کم شود. در مطالعه ای بر روی مادران مصرف کننده حشیش در طی حاملگی، افزایش خطر در ابتلا به شکل نادری از سرطان کودکان گزارش شده است؛ اما باید این موضوع در تحقیقات بیشتری نشان داده شود.
مصرف حشیش می‌تواند مقدمه ای بر استفاده مواد خطرناک تر باشد.
شواهدی وجود دارد که حشیش گاهی به صورت نادر باعث سایکوز در فرد مصرف کننده می‌شود. گیجی، بی قراری، اضطراب، توهم و هذیان می‌توانند به دنبال مسمومیت با حشیش ظاهر گردند.
دیگر عوارض مصرف طولانی مدت این مواد عبارت اند از : حملات هراس (Panic)، فراموشی دوره ای، زوال شخصیت (Depersonalization)، اغتشاش شعور (Deliriun) (که غالباً به دنبال مصرف مقدار زیاد به صورت خوراکی ایجاد می‌شود)، اختلال در مهارت های حرکتی (این مشکل تا پس از رفع اثرات ذهنی آن دوام می‌آورد و تا 12 ساعت بعد از مصرف آن ممکن است باعث تلوتلو خوردن فرد شود)، اختلال در قاعدگی، اختلال در تعداد و فعالیت اسپرم ها و در موارد نادر به دنبال مصرف طولانی مدت مقادیر بالا، تشنج نیز دیده شده است.